ČANTAVIR Egzotična Vojvodina

Čantavir je dvadesetak kilometara jugoistočno od Subotice i meštani ga zovu„selo na kraj sveta” zato što je van glavnih saobraćajnica. Selo, koje se u dokumentima prvi put pominje još 1462. godine, nekada se nalazilo nešto severnije, na mestu koje i danas zovu „Tursko groblje” (Töröktemető). Tu su nađeni ostaci nekadašnje crkve, ali detaljnija arheološka istraživanja nisu obavljana.

Da je Čantavir nekada bio veliko i značajno mesto svedoči i tamošnja crkva posvećena Svetom Antunu Padovanskom u kojoj ima mesta za oko četiri hiljade vernika (Sagrađena je dvadesetih godina prošlog veka na mestu stare crkve podignute još 1804). Kažu da je lokalna ciglana pune dve godine radila, isključivo, za gradnju nove crkve koju je zidalo dvadeset zidara, a pomagalo im je nekoliko stotina dobrovoljaca.
Na samom kraju XIX veka u Čantaviru je živelo oko 7.000 stanovnika, a godišnje se rađalo oko 600 beba.  Sredinom prošlog veka zabeleženo je gotovo deset hiljada Čantaviraca, a prema poslednjem popisu ima ih kao pre stotinu godina. Broj žitelja Čantavira stalno opada, jer se godišnje rodi, tek, petnaestak novorođenčadi.
Čantavir je nekada bio na daleko poznat po uzgoju konja. U dnevniku poljskog princa Žigmunda (mlađi brat mađarskog kralja Lasla II), piše da je on u novembru 1500. godine bio u Čantaviru da bi kupio konja. Pazario je, za one prilike, prilično skupo: za konja je dao osam forinti, za zobnicu i potrebnu hranu još deset mađarskih dinara, a za bič je platio čak četiri mađarska dinara.
Tradiciju uzgoja konja danas čuva tamošnji Konjički klub u kome je osamdesetak članova i svi gaje rasne konje. Osim onih, „novokomponovanih”, koji imaju novac, pa iz inostranstva dopeljaju „gotovog” kasača. U Čantaviru se, inače, već desetak godina održava i nacionalno prvenstvo u kasačkim trkama dvoprega.

Deo Čantavira se naziva Vinogradi, premda tamo ima malo vinove loze. Ali ih je nekada bilo. I zahvaljujući tim vinogradima, jedan Čantavirac se upisao zlatnim slovima u istoriju vinarstva. Naime,
Čantavirac Jožef Terlei, rođen sredinom XIX veka, sa dvadeset godina je otišao u Francusku da izuči proizvodnju šampanjca. Tri godine kasnije se vratio pun znanja i  samopouzdanja i osnovao je sopstvenu vinariju u Budafoku (Mađarska). Tu je proizveo čuveno penušavo vino „Törley”, a za uzvrat je od mađarske vlade dobio plemićku titulu.
I na kraju, ukratko o nastanku imena Čantavir.Prema „Etimološkom rečniku geografskih imena” Lajoša Kiša, na mestu današnjeg Čantavira je još 1462. godine zabeleženo naselje Chontafeyer, kasnije  Chantafejer, a oba naziva  nastala su od mađarskih reči chanta i feher. Prva reč je deminutiv nekadašnjeg oblika reči koja označava kost,  a druga znači belo – slatinasto tle u okolini Čantavira je bele boje.
Ako je verovati subotičkom književniku, rođenom Čantavircu, Karolju Dudašu, njegovo rodno selo je dobilo naziv po mađarskim rečima koje označavaju kost (csont) i krv (ver). Predanje, kažu, govori o velikom sukobu turske i mađarske vojske posle kojeg su ledine oko Čantavira bile prekrivene krvlju i kostima izginulih ratnika.

 

Iz knjige „Egzotična Vojvodina“, autorke Sofije Sonje Jovanović.