Mate Matišić nije nepoznat novosadskoj pozorišnoj publici a takođe ni džezerima. Možemo slobodno reći da je Matišić posle Mira Gavrana najigraniji hrvatski pisac na srpskom u poslednjih patnaestak godina. Pozorište mladih je u sezoni 2003/2004 sa pristojnim uspehom i posećenošću igralo njegove “Anđele Vavilona”, a na prošlogodišnjem Sterijinom Pozorju smo imali priliku da vidimo njegov tekst “Sinovi umiru prvi” u izvođenju Narodnog pozorišta Republike Srpske iz Banja Luke… s druge strane u avgustu 2016 smo imali priliku da ga čujemo i vidimo u Sinagogi u pratnji jednog od najvećih gitaristkih virtuoza današnjice – Stohela Rozenberga tj. možemo reći kao ključnog člana Rosenberg gypsy jazz tria koji je te godine svirao na zatvaranju novosadskog muzičkog leta. Ovaj svestrani umetnik (dramski pisac, scenarista, kompozitor i muzičar) je višestruko nagrađivan (između ostalog ima nominaciju za “Zlatni globus”, dve Zlatne Arene…) a najviše pleni pažnju hrvatske javnosti što u svom dramsko/filmskom opusu žestoko opisuje sve negativne društvene devijacije u posleratnom periodu (misli se na rat devedesetih) duboko zadirući u sopstvenu i intimu bliskog okruženja polemišući sa aktuelnim društvenim događajima. Bavi se temama morala, licemerja, odgovornosti, korupcije smeštajući priče u okruženje u kome živi i iz koga potiče pa mu se često događalo i događa da mu predstave budu zabranjivane ili skidane sa repertoara.
Januš Kica je takođe dobro poznat našoj publici, nekoliko puta su predstave koje je režirao učestvovale na Bitefu i Sterijinom Pozorju a 2006. su “Skakavci”, Biljane Srbljanović na 51. Pozorju dobili čak tri nagrade (najbolja predstava, gluma i scenografija) tako da nas nije začudila posećenost, druge po redu, sinoćne predstave, još kada se ima u vidu da gostuje HNK iz Zagreba, sa kojim su nekada mnogo češće razmenjivane predstave, mesta iznenađenju nije moglo biti.
Ako nas već zainteresovanost i posećenost nije iznenadila Matišić nas je ponovo uhvatio “na krivoj nozi” (Ljudi od voska se sastoje od tri naizgled nevezane priče koje imaju zajedničku nit u čemu je najveća sličnost sa predstavom …I ostali, koju smo sinoć takođe videli, o kojoj možete pročitati više u prethodnom piskaranju), pošto je u prvom delu … upleo u priču aktere iz srpskog kriminalnog miljea, koji su, “gle čuda”, tesno povezani sa hrvatskim a koji su prečesto zastupljeni u svakodnevnim izveštajima “crnih hronika” i tabloida. Za druga dva dela možemo reći da pripadaju lokalnom, hrvatskom području ali su svojom aktuelnošću i bliskošću realno mogući, skoro identični i sa ove strane Dunava pa bi ih bez puno muke mogli prevesti na srpski jezik, što je već rađeno sa Matišićevim tekstovima.
Omiljeni književnik potpisnika ovih redova “s one strane” je povodom premijere “Ljudi od voska” je napisao: “Intimna vivisekcija koju Mate Matišić proveo nad sobom, a Januš Kica genijalno inscenirao, od publike – ili onog njezinog manjeg dijela koji nešto vidi i razumije – ne stvara voajere, nego aktivne sudionike u postupku, koji gledaju predstavu tako što odiru, svatko sebi, kožu s leđa. To je, naime jedini način sudjelovanja u ovome činu. Pritom, svaki taj rez skalpelom, svaka scena u predstavi, u svom najdubljem intimizmu istovremeno je oblik društvenog komentara, angažiranog kazališta u najboljem smislu te riječi.” (Miljenko Jergović: Predstava života u kulturi koja ovih dana slavi svoju smrt).
Sama predstava je u hrvatskoj izazvala dosta polemike na javnoj sceni najviše zato što se Matišić u svom biografskom ogoljavanju poigravao sa fikcijom tako da je većina “ubeđena ali nije sigurna” da zna o kome se zaista radi a sam Matišić tim povodom kaže: “Pišući dramu, ponašao sam se prema motivima iz svog života kao da ne pripadaju meni i time sam, uz pomoć fikcije, objasnio nešto što je dio realiteta puno bolje nego da sam mu pristupio na neki drugi način.” No, ma šta od viđenog da je istinito ili je plod fikcije to je čvrst, konzistentan dramski predložak sastavljen iz tri dela koje povezuje glavni junak, koji je “slučajno” takođe priznati dramski pisac i muzičar koji od popularne pop-zvezde postaje poznati džez majstor. Sličnost,očigledno namerna dozvoljava piscu da se beskompromisno obračunava prvo sa sopstvenim zabludama, traumama a samim tim i svojim bližnjim. U tom pogledu je najdrastičnije treći deo koji nam govori odnosu Viktora, glavnog lika sa sopstvenom majkom preko majke deteta koga on i njegova supruga usvajaju. Javnosti u Hrvatskoj je poznato da Matišić ima usvojenu decu pa koliko je priča istinita ili ne niko nije siguran ali da je hrabrost ispoljena na delu je neosporna.
Mnogi hrvatski kritičari su reditelju zamerili distanciranost i skoro hirušku preciznost u dramturški svedenoj scenografiji kojom dominiraju uveličana tri lika zlostavljane dece u video projekciji. Mišljenja smo da se lako može braniti rediteljski stav u objektivnom prikazivanju tolike količine ogoljene emocija pisca te da bi svako dodatno uplitanje neke sopstvene emotivnosti ili osude bilo kao neko strano telo.
Izvanrednu glumačku ekipu ovog velikog ansambla predvodi Goran Grgić koga smo viđali u popularnim TV – serijalima kao Viktor i Ana Begić kao njegova supruga. Posebno moramo pomenuti Kseniju Marinković u ulozi Jevrese (prvi deo “Obožavateljica”) koja igra piroćanku sa trodecenijskim stažom u Beogradu inače ravnopravno glavni lik tog dela, takođe i onima koji duže pamte poznatu Almu Pricu koja u trećem delu (“Ispod perike”) igra hrvatskoj javnosti najintrigantniji lik Jasne. U originalno napisanoj verziji teksta na praizvedbi se trebao pojaviti na samom kraju i Matišić ali je ipak odstao. G-đa Prica je izjavila na okruglom stolu da se u tekstu, po njenom mišljenju, pored tri deteta koja vidimo na video projekcijama može pronaći i četvrto dete a to je sam Matišić.
Velika sala SNP-a,“Jovan Đorđević”, je sinoć bila premala da primi sve zainteresovane gledaoce koji su do kraja ispratili predstavu (traje preko tri sata sa pauzom) i dugotrajnim aplauzom nagradila znane nam, rado viđene goste iz HNK.
Pozor! Pozorje! – Za vojvodjanske.rs piše Dragoljub Selaković
You must be logged in to post a comment.